تو این مقاله رفتیم سراغ بازار کفش ایران:
چقدر کفش تولید میشه؟
مقدار صادرات و واردات؟
پخش عمده کفش چطور کار می کنه؟
قیمت ها چه روندی دارن؟
چه فرصت هایی برای عمده فروشها هست؟
درصد تغییرات گزارش شده در بازار کفش ایران
- تولید: ۱۴٪ کاهش
- صادرات بهار: ۴۱٪ کاهش
- صادرات چهارماهه: ۲۴٪ کاهش
روند تخمینی ارزش صادرات:
- اسفند ۱۴۰۳: ۱۰۲ میلیون دلار (مقدار گزارششده)
- بهار ۱۴۰۴: حدود ۶۰.۱۸ میلیون دلار (با کاهش ۴۱٪)
📊 جدول خلاصه آمار و تخمین های بازار کفش ایران – سال ۱۴۰۴
| موضوع | مقدار / درصد | توضیح / روش محاسبه | منبع |
|---|---|---|---|
| کاهش تولید | حدود ۱۴٪ | کاهش گزارششده در تابستان/پاییز ۱۴۰۴ | گزارشهای صنفی، خبرگزاریها |
| افت صادرات در بهار ۱۴۰۴ | حدود ۴۱٪ | نسبت به اسفند ۱۴۰۳ (۱۰۲ میلیون دلار) → تخمین بهار ۱۴۰۴: ۶۰.۱۸ میلیون دلار | تسنیم، ANA، تحلیلهای اقتصادی |
| کاهش کلی در ۴ ماه اول ۱۴۰۴ | حدود ۲۴٪ | کاهش ترکیبی تولید و صادرات در بازه فروردین تا تیر ۱۴۰۴ | گزارشهای صنفی و خبری |
| تعداد واحدهای تولیدی فعال | حدود ۹۵۰۰ واحد | اعلام رسمی از منابع صنفی و اقتصادی | IRIB، اتحادیهها |
| روش تخمین صادرات فصلی | تخمین با مبنای اسفند ۱۴۰۳ | کاهش ۴۱٪ از ۱۰۲ میلیون دلار → محاسبه عدد تقریبی برای بهار ۱۴۰۴ | محاسبات داخلی بر اساس منابع |
اندازهٔ بازار و تولید (نمای کلی)
براساس آمارهای منتشرشده، حدود ۲۵۰ میلیون جفت کفش در سال در ایران تولید میشود و نزدیک به ۱۲ هزار واحد تولیدی صنعتی و صنفی در حوزهٔ کفش فعالاند؛ ایران در رتبهٔ جهانی تولید کفش قرار دارد. این ارقام مبنای ظرفیت تولید ناخالص کشور در سالهای اخیر ذکر شدهاند.
گزارشهای صنفی-تجاری حاکی از کاهش تولید در سال ۱۴۰۴ نسبت به سال قبل است؛ برخی اعلام کردهاند که تولید سالانه تا ۱۴٪ کاهش یافته و صادرات نیز در بازههای مورد بررسی دو رقمی کاهش داشته است (اعداد بازهای بین ۲۰–۴۱٪ در گزارشهای مختلف ذکر شدهاند). این کاهشها نشاندهندهٔ فشارهای داخلی (هزینهٔ تمامشده، کمبود یا گرانشدن مواد اولیه، هزینهٔ انرژی) و مشکلات در بازارهای صادراتی است.
ساختار زنجیرهٔ توزیع عمده (چگونگی پخش در بازار)
بازیگران اصلی زنجیرهٔ عمده فروشی کفش: تولیدکنندگان (کارخانهها و تولیدیهای کوچک و متوسط) → پخشکنندگان/عمدهفروشان → واحدهای خردهفروشی شهری/بازارهای محلی → مصرفکننده نهایی. در ایران بخش بزرگی از پخش عمده بهصورت محلی و سنتی (بازارها، پاساژها و راستههای تخصصی) انجام میشود و در کنار آن پخش آنلاین (تالارهای عمده، پلتفرمهای B2B و کانالهای اجتماعی) رشد کرده است.
مراکز مهم پخش عمده در تهران و کشور: سبزهمیدان، بازار بزرگ (پانزده خرداد)، سید ولی، امیریه، منیریه، پاساژهای تخصصی (تیراژه و غیره)؛ این راستهها هنوز «قلب» تأمین عمدهٔ فروشگاهها و شهرستانها بهشمار میروند و روزانه هزاران سفارش عمده از سراسر کشور دریافت میکنند.
تمایل به خرید عمده مستقیم از تولیدی (برای کاهش واسطه و هزینه) و استفاده از پلتفرمهای آنلاین برای پیشخرید و مذاکرهٔ قیمت افزایش یافته است؛ فروشندگان عمده علاوه بر عرضهٔ حضوری، از کانالهای تلگرام/اینستاگرام و سایتهای B2B استفادهٔ گسترده دارند.
آمار تجارت خارجی (صادرات و واردات) و نقش قاچاق
آمار رسمی گمرک نشان میدهد واردات رسمی کفش در برخی دورهها نسبت به صادرات جهانی به ایران بسیار پایین است؛ همزمان گزارشها اشاره به افزایش نسبی قاچاق و ورود غیررسمی کالا در بازار کفش دارند که رقابت را برای تولیدکنندگان داخلی دشوار کرده است. در چند سال گذشته موانع ارزی و محدودیت واردات رسمی نیز بر این پدیده دامن زده است.
گزارشهای صنفی/خبری اعلام کردهاند که صادرات کفش در فصل/چهارماهههای مشخصی از سال ۱۴۰۴ کاهشهای قابلتوجهی (مثلاً ارقام بازگشتی تا ۲۴–۴۱٪ کاهش در برخی دورهها) را تجربه کردهاند؛ این افت ناشی از کاهش تقاضا در بازارهای هدف، مشکلات بانکی/ارزی و افزایش هزینهٔ تولید بوده است. (ملاحظه: اختلاف درصدها بین منابع مختلف وجود دارد؛ بسته به دورهٔ زمانی مورد اشاره—فصل، چهارماه یا سالانه—مقدار کاهش متفاوت گزارش شده است.)
روند قیمت ها و حاشیهها در زنجیرهٔ پخش عمده کفش
قیمت تمامشده کفش تحت تأثیر افزایش قیمت مواد اولیه (زیره، چرم، مواد شیمیایی، چسب)، افزایش دستمزدها و هزینهٔ انرژی و همچنین افزایش نرخ ارز قرار دارد؛ این عوامل باعث شده حاشیهٔ سود تولیدکننده کوچک کاهش یابد و عمدهفروشان برای حفظ رقابت، فشار قیمتی را به سمت تولیدکنندگان و/یا کاهش کیفیت منتقل کنند.
در بازار عمده، مدلهای وارداتی (بهخصوص از چین و ترکیه) در بخشهایی همچنان رقابتیتر از تولید داخلی عمل میکنند؛ وقتی واردات رسمی محدود میشود، واردات غیررسمی (قاچاق) جایگزین میشود که فشار قیمتی و کیفیتسنجی بازار را پیچیدهتر میسازد.
چالش های کلیدی بازار کفش ایران
- افزایش هزینهٔ مواد اولیه و نرخ ارز → بالا رفتن قیمت تمامشده.
- بوروکراسی ارزی و بانکی → دشواری در تأمین واردات مواد اولیه و اخلال در صادرات.
- قاچاق و واردات غیررسمی → رقابت ناعادلانه و کاهش سهم بازار تولیدکنندگان داخلی.
- کاهش تقاضای موثر داخلی در برخی بازهها (رکود مصرف) که خرید عمده را کند کرده است.
- ضعف در بازاریابی بینالمللی و شبکهسازی صادراتی → از دست رفتن بازارهای هدف یا سقوط در درآمدهای ارزی.
فرصتها و روندهای نوظهور فروش کفش
دیجیتالی شدنِ پخش عمده: پلتفرمهای B2B، کانالهای شبکههای اجتماعی و تجارت الکترونیک عمده بهسرعت در حال رشداند این کانال ها هزینههای واسطه را کاهش داده و دسترسی به مشتریان شهرستانی و خرده فروشان را ساده تر کرده اند.
تمرکز بر بازارهای منطقهای نزدیک (عراق، افغانستان، آذربایجان، ترکمنستان) که در گزارشها بهعنوان مقاصد مهم صادرات کفش ایرانی ذکر شدهاند؛ توسعهٔ برندینگ صادراتی و استانداردسازی کیفیت میتواند موجب بازیابی سهم صادرات شود.
تبدیل ساختار تولید به محصولات با ارزشافزودهٔ بالاتر (کفشهای چرمی تخصصی، کفشهای صنعتی و ایمنی، کفشهای ورزشی با فناوری) تا از رقابت قیمتی ساده فراتر رود.
پیشنهادات راهبردی برای بازیگران پخش عمده (تولید کننده، عمده فروش، توزیع کننده)
- کنترل زنجیرهٔ تأمین مواد اولیه: قراردادهای بلندمدت با تأمینکنندگان داخلی و خارجی، ذخیرهسازی هوشمند مواد
- دیجیتالسازی فرایند فروش عمده: ایجاد کاتالوگ دیجیتال، سفارشگیری آنلاین، مدیریت موجودی و ارائهٔ شرایط اعتباری شفاف برای خرده فروشان.
- تدوین بستههای قیمتی و مدلهای مارکتینگ منطقهای: بستههای فصلی، ترکیب کالاهای پرحاشیه و ارزان و اقدامات تبلیغاتی هدفدار برای بازارهای استانی و صادراتی.
- ارتقا کیفیت و استاندارد صادراتی: اخذ استانداردها، حضور در نمایشگاههای بینالمللی و ایجاد روابط بانکی/حملونقل مطمئن برای تسهیل صادرات.
- همکاری صنفی-دولتی: فعالان صنفی باید نقش واسطهای میان تولیدکننده و سیاستگذاران برای کاهش موانع ارزی و تسهیل صدور مجوزها ایفا کنند.
۸. نکات نهایی و جمع بندی
سال ۱۴۰۴ برای بازار پخش عمدهٔ کفش ایران سالی همراه با فشار بر تولید و صادرات و در عین حال فرصتهای دیجیتالسازی و نفوذ تجاری منطقهای بوده است. آمارها نشاندهندهٔ کاهشهایی در تولید و صادراتاند اما ظرفیت و تجربهٔ تولیدیهای داخلی (حجم تولید سالانه در حد صدها میلیون جفت و هزاران واحد تولیدی) میتواند پایهٔ احیای بازار باشد در صورت اصلاح سیاستهای حمایتی و بهبود دسترسی به مواد اولیه و بازارهای صادراتی.
